W ostatnich tygodniach ożywione dyskusje wśród przedstawicieli branży turystycznej wzbudza kwestia właściwego opodatkowania usług pośredników turystycznych. Ze względu na pojawiające się w praktyce niejasności, poświęcimy parę słów tej sprawie.

Jaka stawka powinna być stosowana?
Zasadniczo stawka podstawowa, jednak w pewnych przypadkach pośrednik ma prawo do 0%

O możliwości stosowania preferencyjnych stawek (8%, 5%, 0%) decyduje nie tylko ustawa o podatku od towarów i usług, ale również akty wykonawcze wydane na jej podstawie. Warto odnieść się w tym miejscu do postanowień rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2013 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych.

W myśl § 6 ust. 1 pkt 7 ww. rozporządzenia, usługi pośrednictwa powinny być opodatkowane stawką 0%, jeżeli dotyczą transakcji dokonywanych poza terytorium Unii Europejskiej. Nie ulega żadnych wątpliwości, iż „transakcją” w VAT są zarówno czynności dostawy towarów, jak i świadczenia usług – zatem w myśl przepisów, usługa pośrednictwa dotycząca usług turystyki świadczonych poza terytorium UE powinna podlegać opodatkowaniu przy zastosowaniu stawki 0%.

Opisany powyżej sposób wykładni przywoływanych regulacji aprobowany jest przez organy podatkowe – można wskazać tu na interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 19 października 2015 r. (znak: IPPP2/4512-708/15-2/DG), gdzie zaznaczono, iż do opodatkowania usługi pośrednika realizowanej w imieniu i na rzecz touroperatora zastosowanie „(…)znajdzie stawka podatku VAT w wysokości 0%, na podstawie § 6 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia, tylko w takim zakresie, w którym transakcja jest dokonywana (odbywa się faktycznie) poza terytorium Wspólnoty np. w Egipcie bądź Australii. Nie ma natomiast zastosowania do usługi dokonywanej na terytorium Polski lub innego kraju Wspólnoty”.

Co z fakturami, w których błędnie zastosowano stawkę 0%?
Biura podróży, które uzyskały takie faktury, mogły odliczyć z nich VAT.

Transakcja opodatkowana według stawki 0% nie może być bowiem uznawana za transakcje zwolnioną z VAT – nie znajdzie zatem tutaj zastosowania art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT, zgodnie z którym nie stanowią podstawy do odliczenia VAT faktury i dokumenty celne w przypadku gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku. Stanowisko powyższe potwierdzają Organy podatkowe – można wskazać tu na interpretację Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 24 października 2017r. (znak: 0114-KDIP1-2.4012.364.2017.1.KT), gdzie podkreślono, iż „(…)powołany przepis nie pozbawia podatnika prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony wynikający z faktur dokumentujących nabycie towarów i usług, które zostały opodatkowane inną niż przyjęta przez sprzedawcę (wyższą bądź niższą) stawką podatku od towarów i usług”.

Jak rozwiązać problem błędnego naliczenia podatku przez pośredników?
W pierwszej kolejności przeanalizować należy zawarte z pośrednikami umowy.

Każdy przypadek jest bowiem inny i nie sposób wskazać w tym miejscu na prawidłowy sposób rozliczenia korekt w całkowitym oderwaniu od konkretnego stosunku prawnego. W szczególności nie powinno się odgórnie zakładać, iż ceny usług wszystkich pośredników wadliwie naliczających VAT były cenami netto – założenie to jest niewątpliwie błędne w stosunku do agentów, w umowach z którymi ustalono jednoznacznie wynagrodzenie jako kwotę brutto. Można odwołać się w tym miejscu do cytowanej powyżej interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 19 października 2015 r., gdzie wskazano, co następuje: „Jak wynika z zawartych przez Wnioskodawcę umów z agentami wynagrodzenie prowizyjne zostało ustalone jako wynagrodzenie procentowe w kwocie brutto – tj. w kwocie obejmującej także należny podatek. Tak więc niezależnie od stawki podatku, jaką powinny być opodatkowane usługi agenta, płacone przez Wnioskodawcę wynagrodzenie w związku z tak zawartą umową będzie dotyczyć całej należności łącznie z podatkiem VAT mieszczącym w ustalonej zapłacie za wykonane usługi. W konsekwencji zdaniem tut. Organu kontrahenci Wnioskodawcy korygując stawkę podatku w odniesieniu do części usług powinni wyliczać należny podatek stosując wskazaną przez Wnioskodawcę metodę „w stu”, a nie jak przedstawiła we wniosku Spółka – przyjmując za podstawę wartość netto uprzednio rozliczonej prowizji”.

Na marginesie trzeba też zauważyć, iż przyjęcie wartości wynagrodzenia pośrednika jako sumy netto nie zawsze będzie neutralne podatkowo dla biur podróży – w sytuacji bowiem, gdy pośrednik zdecyduje się skorygować swoje faktury (z których biuro odliczyło VAT), po jego stronie powstanie uprawnienie do żądania od Urzędu Skarbowego zwrotu nadpłaconego podatku, samo biuro podróży będzie musiało natomiast skorygować VAT naliczony. Faktura korygująca nie może zostać w takich wypadkach zignorowana – jak bowiem podkreślił organ podatkowy w interpretacji z dnia 19 października 2015 r., „(…)faktura korygująca wystawiona przez agenta, która będzie prawidłowo dokumentować zrealizowane usługi pośrednictwa w sprzedaży usług turystycznych na rzecz Wnioskodawcy, będzie wywierała dla Wnioskodawcy skutek w postaci nakazu zmniejszenia uprzednio odliczonego podatku naliczonego z faktury pierwotnej dokumentującej te usługi”.