Nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług (dalej jako ustawa o VAT) uchwalona 1 grudnia 2016 roku wprowadza zmiany szczególnie istotne dla podmiotów działających w branżach finansowej i ubezpieczeniowej. Wprowadzone zmiany obejmują wykreślenie ust. 13 – 14 oraz zmianę brzmienia ust. 15 w art. 43 ustawy o VAT.

Jak stanowi art. 43 ust. 13 w brzmieniu dotychczasowym: „Zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41.”. Stąd dotychczas zwolnieniu z opodatkowania podlegały zarówno usługi ubezpieczeniowe, usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych, jak również wszelkie odrębne usługi wykonywane niejako pomocniczo, w zakresie zawierania i realizacji polis ubezpieczeniowych, o ile mieściły się w zakresie szeroko pojmowanych świadczeń ubezpieczeniowych. W rezultacie wprowadzonych zmian, zwolnienie z opodatkowania usług ubezpieczeniowych i ich pośrednictwa przestanie obowiązywać w odniesieniu do usług właściwych i niezbędnych dla świadczenia usług ubezpieczeniowych, ale stanowiących odrębną całość. Doskonałym przykładem są tu usługi likwidacji szkód w ramach ubezpieczenia, realizowane przez podmioty zewnętrzne wobec ubezpieczyciela.

Właśnie w zakresie usług likwidacji szkód wydany został wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dn. 2 maja 2016 r., sygn. C-40/15. Na skutek wykładni przepisów wykluczającej uznanie usług odrębnych (likwidacji szkód realizowanych przez podwykonawcę) za niemieszczące się w pojęciu usług ubezpieczeniowych i pośrednictwa, krajowy ustawodawca zdecydował o usunięciu przepisu, który w świetle nowej wykładni nie może znaleźć zastosowania. Jak bowiem wskazano w uzasadnieniu do ustawy zmieniającej:

Podkreślić należy, że celem przedmiotowej zmiany jest ściślejsze odwzorowanie przepisów dyrektywy VAT dotyczących zakresu stosowania zwolnienia do usług finansowych i ubezpieczeniowych oraz orzecznictwa TSUE. Z uwagi na to, że interpretacja zgodna z orzecznictwem TSUE w zakresie usług finansowych może i powinna zostać wyprowadzona bezpośrednio z przepisów art. 43 ust 1 pkt 7 i 38–41, przepis art. 43 ust. 13 jest zbędny i należy usunąć go w całości. Przy dokonywaniu interpretacji przepisów art. 43 ust. 1 pkt 7 i 38–41 ustawy o VAT uwzględniane będzie orzecznictwo TSUE dotyczące usług finansowych (w tym usług stanowiących element usług finansowych). Ze zwolnienia będą nadal korzystać usługi stanowiące element usług finansowych wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 7 i 38–41, jeżeli takie zwolnienie wynika z orzecznictwa TSUE.

Nie sposób w tym miejscu zwrócić uwagi na jeden istotny skutek, jaki z omawianej nowelizacji wynika dla krajowych przedsiębiorców. Otóż po zmianach w przepisach, podstawą ustalenia na ile określona działalność mieści się w zwolnieniu z opodatkowania, mniejsze znaczenie będzie mieć przepis krajowy, a ważniejsze okaże się wpisywanie się w ramy wspólnotowego orzecznictwa. Tym samym nie można uznać, iż poza zakresem zwolnienia znajdzie się każda działalność pomocnicza realizowana w obszarze usług ubezpieczeniowych. Natomiast podatnicy staną przed istotnym problemem, polegającym na rozgraniczeniu pomiędzy działalnością stanowiącą odrębną całość – a tym samym nieobjętą zwolnieniem, a działalnością którą należy kwalifikować jako objęte zwolnieniem usługi ubezpieczeniowe i usługi pośrednictwa. Przy tym na gruncie aktualnego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE jako najważniejsze kryteria należy wskazać pozostawanie przez usługodawcę w związku z ubezpieczycielem i ubezpieczonym (choćby w charakterze podwykonawcy), oraz wykonywanie działalności o charakterze pośrednictwa (wyszukiwanie klientów i kontaktowanie ich z ubezpieczycielem).

Uchwalone zmiany wchodzą w życie z dniem 1 lipca 2017 r.