Przełom roku 2015 i 2016 stanowił okres bardzo burzliwy dla polskiego systemu prawnego. Nowelizacje nie ominęły także przepisów prawa podatkowego. Warto więc w tym miejscu dokonać krótkiego podsumowania najważniejszych zmian, jakie wraz z nadejściem 2016 roku nastąpiły w najważniejszych ustawach podatkowych. W serii artykułów zaprezentujemy najważniejsze zmiany wprowadzone do ustaw podatkowych na przełomie roku.
Podatek dochodowy od osób fizycznych
– Uchylenie przepisu dotyczącego sposobu ustalania dochodu ze źródeł nieujawnionych. Ustawodawca zdecydował się uchylić art. 20 ust. 3 ustawy o PIT, który w 29 lipca 2014 roku uznany został za niekonstytucyjny (sygn. P 49/13 i P 57/13). Informacja ta ma duże znaczenie dla podmiotów pragnących wzruszyć ostateczne decyzje podatkowe, wydane w oparciu o wadliwy przepis – odpowiedni wniosek o wznowienie postępowania będzie można złożyć jedynie do końca stycznia.
– Wprowadzenie nowej regulacji dotyczącej zasad opodatkowania przychodów, które nie znajdują pokrycia w źródłach ujawnionych lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych. Wprowadzając w życie zalecenia Trybunału Konstytucyjnego, ustawodawca w przepisach nowelizujących zawarł definicje pojęć uznanych poprzednio za niedookreślone, takich jak: „przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach”, „przychody pochodzące ze źródeł nieujawnionych”, „wydatek”. Nowe przepisy określają również podstawę opodatkowania przychodów ze źródeł nieujawnionych, wskazują także moment powstania obowiązku podatkowego. Przewidziano też zasadę, w myśl której ciężar dowodu w zakresie wykazania przychodów (dochodów) opodatkowanych lub przychodów (dochodów) nieopodatkowanych stanowiących pokrycie nieujawnionego majątku spoczywać będzie na podatniku. W przypadku nieustalenia źródła przychodu, przychód będzie opodatkowany według stawki 75%.
– Zmiany dotyczące opodatkowania sprzedaży przetworzonych produktów rolnych przez rolników. Przepisy ustawy nowelizującej uznają za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT, również przychody ze sprzedaży przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych pochodzących z należącej do podatnika uprawy, hodowli lub chowu, w przypadku gdy
o sprzedaż będzie dokonywana jedynie na rzecz osób fizycznych, przy czym produkty nie mogą być wykorzystywane przez nabywców w ramach prowadzonej przez nich działalności gospodarczej;
o przetwarzanie produktów roślinnych i zwierzęcych i ich sprzedaż nie będzie odbywać się przy zatrudnieniu osób na podstawie umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów o podobnym charakterze;
o sprzedaż następować będzie wyłącznie w miejscach, w których produkty te zostały wytworzone lub na targowiskach,
o podatnik nie uzyska innych przychodów ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 w/w ustawy.
Rolnicy osiągający przychody ze sprzedaży produktów przetworzonych będą zobowiązani także do prowadzenia odrębnie za każdy rok podatkowy ewidencji ich sprzedaży, która zwierać powinna co najmniej: numer kolejnego wpisu, datę uzyskania przychodu, kwotę przychodu oraz przychód narastająco od początku roku. Ewidencję sprzedaży rolnik powinien posiadać w miejscu sprzedaży przetworzonych produktów. Przedmiotowy przychód podlegać będzie opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, obliczanym według stawki 2%.
– Uchylenie przepisu o konieczności dokonywania korekt kosztów z niezapłaconych faktur. Ustawodawca postanowił uchylić art. 24d ustawy o PIT oraz 15d ustawy o CIT ze względu na szkodliwe efekty omawianych przepisów. Przewidziano również przepis przejściowy, zgodnie z którym podatnicy, którzy na podstawie obecnie obowiązujących przepisów dokonali zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów albo zwiększenia przychodów, będą mogli, po zapłaceniu zobowiązań kontrahentowi, zwiększyć koszty uzyskania przychodów.
– Zmiany dotyczące rozliczania faktur korygujących. Nowe przepisy przewidują zasadę, w myśl której jeżeli korekta przychodu nie będzie spowodowana błędem rachunkowym lub inną oczywistą omyłką, korekta powinna zostać dokonana poprzez zmniejszenie lub zwiększenie przychodów osiągniętych w okresie rozliczeniowym, w którym została wystawiona faktura korygująca lub, w przypadku braku faktury, inny dokument potwierdzający przyczyny korekty.
– Zmiany związane z wejściem w życie ustawy Prawo restrukturyzacyjne. Zgodnie z postanowieniami ustawy nowelizującej, za przychody nie będą uznawane kwoty stanowiące równowartość umorzonych zobowiązań, w tym także umorzonych pożyczek (kredytów), jeżeli umorzenie zobowiązań będzie związane z postępowaniem restrukturyzacyjnym lub postępowaniem upadłościowym. Pożyczki, których umorzenie nastąpiło w ramach postępowania upadłościowego lub restrukturyzacyjnego, będą mogły zostać uznane za koszty uzyskania przychodu. Fakt otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego oraz złożenie wniosku o zatwierdzenie układu w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne wskazane zostały jako przesłanki uznania wierzytelności za nieściągalną, w przypadku o którym mowa w art. 23 ust. 1 pkt 21 ustawy o PIT
– Nowe zasady uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia udziałów, akcji oraz papierów wartościowych. Zgodnie z nową regulacją, przychód w tego typu przypadkach powstanie w momencie w przeniesienia własności udziałów, akcji lub papierów wartościowych na nabywcę. Z kolei przychód z tytułu realizacji praw z papierów wartościowych powstawać będzie w momencie realizacji tych praw.
– Wprowadzenie instytucji odliczania od podstawy obliczenia podatku kosztów poniesionych na działalność badawczo rozwojową (tzw. „koszty kwalifikowane”), zniesienie ulgi podatkowej związanej z wydatkami na nowe technologie.
– Nowe zwolnienia z opodatkowania. Za wolne od podatku uznano m. in. zasiłki macierzyńskie uzyskane na podstawie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, uposażenia międzynarodowych instytucji i organizacji, których Rzeczpospolita Polska jest członkiem, oraz równoważniki pieniężne za brak lokalu mieszkalnego i kwoty podwyższeń uposażenia wypłacane członkom służb mundurowych. Ustawodawca zwolnił od podatku także zasiłek macierzyński przyznany na podstawie art. 20, kwoty podwyższenia uposażenia oraz kwoty podwyższenia zasiłku macierzyńskiego przyznane na podstawie art. 21 ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1217).
– Opodatkowanie nadmiernie wysokich „odpraw” wypłacanych pracownikom spółek Skarbu Państwa zryczałtowanym podatkiem w wysokości 70%. Planowana zmiana ma na celu zahamowanie procederu polegającego na zastrzeganiu w kontraktach członków zarządów spółek Skarbu Państwa bardzo wysokich odpraw pracowniczych oraz odszkodowań z tytułu zakazu konkurencji. Jak wskazane zostało w uzasadnieniu projektu ustawy, „celem wysokiego opodatkowania ponad rozsądne minimum jest wpłynięcie na zachowania stron takich kontraktów i dostosowanie wysokości odpraw i odszkodowań do rozsądnych i uczciwych standardów”.
– Wprowadzenie możliwości rozliczania wydatków na tworzenie zakładowych żłobków, klubów dziecięcych oraz przedszkoli jako kosztu uzyskania przychodu. Zwolnienie z opodatkowania kwot uzyskiwanych od pracodawcy z tytułu objęcia dziecka pracownika opieką, uczęszczania dziecka do żłobka, czy przedszkola