Beneficjenci wsparcia z Tarczy Finansowej powinni dołożyć szczególnej staranności w procesie wydatkowania środków. Muszą mieć także świadomość potencjalnej kontroli. Wykryte w jej trakcie nieprawidłowości zależnie od swojej wagi mogą spowodować konieczność zwrotu części albo całości subwencji, a niekiedy pociągnąć do odpowiedzialności karnej osoby składające wniosek. Dlatego też, wszelkie nieprawidłowości lepiej wykryć odpowiednio wcześniej.
Przedsiębiorcy w ramach pomocy z PFR mogli liczyć na często całkiem pokaźne wsparcie finansowe. Zawsze tam gdzie pojawiają się duże pieniądze pojawia się i kontrola ich wydatkowania, zasad przyznawania. Zadane więc w tytule pytanie powinno brzmieć nie „czy” a kiedy takie kontrole się pojawią, jak będą wyglądały i kto je będzie przeprowadzał.
W zakresie subwencji finansowych pierwsza selekcja oraz kontrola miały miejsce już na etapie rozpoznawania wniosków. Połączenie baz danych PFR wraz z danymi Krajowej Administracji Skarbowej oraz Zakładu Ubezpieczeń prowadziło do wykazywania we wnioskach bardzo dużej ilości błędów, w szczególności rachunkowych. Niejednokrotnie wykryte na wstępie nieprawidłowości były podstawą ograniczenia wymiaru subwencji albo całkowitej odmowy jej przyznania. Wystarczyło nawet samo uzasadnione podejrzenia wystąpienia jakichkolwiek nadużyć (problemy ze skarbówką) aby odmówić przyznania środków.
Nie oznacza to jednak końca weryfikacji. Wspomniana weryfikacja była tylko wstępna i dość pobieżna a to z uwagi ważne kryterium czasu. Zasadnicze kontroli dopiero przed beneficjentami tej pomocy. Błędów zapewne wkradło się sporo a to głównie z uwagi na to, że cały czas pojawiały się doniesienia, że środków jest coraz mniej i trzeba się śpieszyć. Z rynku słychać również głosy, że część wnioskodawców mogła zniekształcić swoje dane tak aby załapać się na większy próg pomocy (liczyć na większe umorzenie). Takie zniekształcenia będą dość proste do wychwycenia w trakcie kontroli.
Przypomnieć należy, że PFR na mocy umowy oraz regulaminu może dokonać kontroli przedsiębiorcy. W przypadku stwierdzenia złożenia przez beneficjenta nieprawdziwych oświadczeń lub podania we wniosku nieprawdziwych informacji, PFR może podjąć decyzję o konieczności zwrotu całości lub części subwencji. Dlatego też trzeba zachować szczególną dbałość o rzetelność złożonych danych oraz zgodność informacji we wniosku z rzeczywistością, aby w przyszłości przedsiębiorca nie stanął przed koniecznością zwrotu pomocy. Kontrola może objąć nawet kilkadziesiąt tysięcy firm.
Przeprowadzana weryfikacja może mieć bardzo szeroki zakres ponieważ pod pojęciami „złożenia przez beneficjenta nieprawdziwych oświadczeń” lub „podania we wniosku nieprawdziwych informacji” kryje się cały szereg potencjalnych problemów.
PFR może przeanalizować w szczególności:
czy przedsiębiorca właściwe określił swój status np. czy nie złożył oświadczenia o byciu małym przedsiębiorcą aby dostać wyższą subwencję;
czy obliczony spadek obrotów nie został sztucznie zawyżony aby wykazać wymagane przez regulamin wartości;
czy przedsiębiorca należycie uwzględnił w danych podmioty powiązane oraz partnerskie;
oraz czy nie zostały popełnione inne błędy.
Niewykluczone, że PFR skontroluje sposób oraz zasadność wykorzystywania środków. Katalog możliwych form wykorzystania środków jest zamknięty. Wykorzystywanie ich w sposób niezgodny z celem finansowania także może pociągnąć za sobą konsekwencje. Dlatego też realizując wydatki warto zadbać o transparentność przepływu środków.
Najlepszym przykładem konsekwencji nieprawidłowości jest informacja z rynku o sytuacji kantorów, które korzystały z Tarczy Finansowej. Ponad setka kantorów we wnioskach zawyżyła swoje obroty lub sumy bilansowe tak, aby zostać uznanymi za MŚP. Taka klasyfikacja pozwala na obliczenie subwencji jako % obrotów, a nie jako wartości zależnej od liczby pracowników. W rezultacie kantory otrzymały na podstawie czynności sztucznej znacząco wyższe subwencje. Subwencje w tych wypadkach przyznano na podstawie nieprawdziwych oświadczeń oraz nieprawidłowych danych. Poskutkowało to wezwaniem beneficjentów do zwrotu subwencji. Niewykluczone, że w poszczególnych wypadkach zaistniały przesłanki do pociągnięcia do odpowiedzialności karnej osób składających wniosek.
Podsumowując, przedsiębiorcy powinni liczyć się z możliwością skontrolowania w zakresie niemalże wszystkich instrumentów pomocowych. Kontrola może objąć:
Najlepszym wyjściem naprzeciw potencjalnej kontroli, które ogranicza ryzyka oraz podwyższa bezpieczeństwo finansowe i prawne jest odpowiednie wczesne wykrycie nieprawidłowości. Pomocne w tym zakresie może być przeprowadzenie przeglądu wewnętrznego, nakierunkowanego na kompleksowe przeanalizowanie problematycznych kwestii wraz z przygotowaniem metod naprawczych dla wykrytych nieprawidłowości. Teraz kiedy już emocje nieco opadły można na spokojnie przeanalizować czy, aby na pewno spełnione były warunki przyznawania pomocy. Niestety jak często bywa rzetelnym podatnikom „psują rynek” ci którzy zdecydowali się na zniekształcenia swoich obrotów aby pozyskać jak największe dofinansowanie także kontrole mogą dotknąć znacznej części beneficjentów.