Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (dalej UPoŚ) nakłada m.in. na przedsiębiorców, których działalność ma wpływ na środowisko (np.: gdy działalność powoduje m.in. wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, przykład: spalanie paliw w silnikach spalinowych) obowiązek składania do 31 marca danego roku tzw. sprawozdania środowiskowego oraz – po spełnieniu warunków – uiszczania stosownej opłaty środowiskowej.

Podmiotami korzystającymi ze środowiska (art.  3  pkt 20 UPoŚ) są:

1. przedsiębiorcy polscy i zagraniczni;
2. jednostki organizacyjne niebędące przedsiębiorcami (np. fundacje, szkoły, spółdzielnie mieszkaniowe);
3. osoby wykonujące zawód medyczny w ramach praktyki indywidualnej lub specjalistycznej;
4. osoby fizyczne korzystające ze środowiska tylko w zakresie, w jakim korzystanie ze środowiska wymaga pozwolenia;
5. jednostki i instytucje zarządzające infrastrukturą publiczną, taką jak drogi, przestrzeń, zieleń miejska, wody itp.
6. prowadzą działalność wytwórczą w takich obszarach jak hodowla zwierząt, leśnictwo, ogrodnictwo, uprawy rolne, warzywnictwo lub rybactwo śródlądowe.

Obowiązek opłaty środowiskowej powstaje, gdy działalność powoduje:

1. wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza np.:  kotłownie, z procesów technologicznych, np.: malowanie, lakierowanie,  spawanie, wędzenie itp., ze spalania paliw w silnikach spalinowych, z przeładunku benzyn silnikowych (np. stacje paliw), z chowu lub hodowli drobiu,
2. emisję gazów cieplarnianych w ramach przydzielonych uprawnień,
3. składowanie odpadów.

Dwa sposoby sporządzenia wykazu, które należy złożyć we właściwym urzędzie marszałkowskim:

1. forma papierowa (nadana za pomocą przesyłki pocztowej lub osobiście w urzędzie);
2. forma elektroniczna (ePUAP).

Przedsiębiorca (lub inny wskazany wyżej podmiot) powinien ustalić opłatę za korzystanie ze środowiska według stawek, które wskazane są w Obwieszczeniu Ministra Środowiska.

Wykaz należy złożyć w urzędzie marszałkowskim właściwego województwa, w sytuacji gdy wyliczona opłata jest wyższa niż 100 złotych.

Jeżeli wyliczona kwota jest niższa niż 100 złotych, ma obowiązek sporządzenia sprawozdania i jego przechowywania przez okres 5 lat (na wypadek kontroli).

Obowiązek uiszczenia opłaty środowiskowej powstaje tylko wtedy, gdy obliczona kwota przekroczy 800 złotych.

W przypadku, gdy kwota ta wyniesie pomiędzy 100 a 800 złotych, wówczas należy złożyć tylko wykaz do właściwego urzędu marszałkowskiego (art. 289 ust. 1 UPoŚ).

Ostateczny termin złożenia wykazu i/lub wniesienia opłaty środowiskowej za ubiegły rok upływa 31 marca.

Obowiązek sporządzenia wykazu (sprawozdania środowiskowego) dotyczy każdego przedsiębiorcy, który w celu prowadzenia działalności wykorzystuje samochód.

Pojazd może być jego własnością, wykorzystywany w ramach umowy leasingu lub umowy najmu długoterminowego. Bez znaczenia jest fakt, czy pojazd znajduje się w wykazie środków trwałych przedsiębiorstwa.Opłata obowiązuje wtedy, gdy samochód emituje do powietrza pyły lub gazy (powyżej 800 złotych).

Wysokość opłaty środowiskowej za samochód ustala się na podstawie faktur za zakupione paliwo, ujętych w kosztach prowadzenia działalności. Przedsiębiorca poniesie koszt uzależniony od ilości zakupionego paliwa, która w wykazie powinna zostać ujęta w jednostce masy. W takiej sytuacji, należy przeliczyć litry na tony.

Warto pamiętać, że podmiot korzystający ze środowiska, którego działalność powoduje emisje, sporządza i wprowadza do Krajowej bazy o emisjach gazów cieplarnianych i innych substancji, w terminie do końca lutego każdego roku, raport zawierający informacje wskazane w art. 6 ust. 2 pkt 1-10 ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji (dalej USZE), dotyczące poprzedniego roku kalendarzowego (art. 7 ust. 1 USZE). Podmiotem korzystającym ze środowiska jest podmiot w rozumieniu art. 3 pkt 20 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska, a zatem jak już wspomniano wyżej – również przedsiębiorcy.

Informacja ze strony krajowabaza.kobize.pl: „W związku z pojawiającymi się pytaniami dotyczącymi wprowadzania raportów do Krajowej bazy po dniu 28 lutego 2021 r. informujemy, że po tym terminie będzie nadal istniała techniczna możliwość wprowadzania raportu do Krajowej bazy do KOBiZE na dotychczasowych zasadach.” (źródło: https://krajowabaza.kobize.pl/aktualnosci-2021/mozliwosc-sporzadzenia-i-wprowadzenia-raportu-do-krajowej-bazy-2/show).

Przykłady:

Należy pamiętać, że wysokość ewentualnej opłaty środowiskowej zależy od:

1. rodzaju paliwa,
2. kategorii auta (ciężarowe, osobowe lub specjalne),
3. daty pierwszej rejestracji samochodu,
4. daty spełnienia wymagań europejskiego standardu emisji spalin – uzyskania potwierdzającego certyfikatu EURO.

Ilość spalonego paliwa jest wyrażana w megagramach (tonach). W celu przeliczenia jednostek miary – paliwa wyrażonego w litrach na jednostkę masy (tony), zgodnie z rozporządzeniem Ministra Klimatu z dnia 11 grudnia 2019 r. w sprawie wykazów zawierających informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat (Dz.U. z 2019 r. poz. 2443), przyjmuje się, że gęstość:

1. benzyny silnikowej wynosi 0,755 kg/l,
2. gazu płynnego propanu-butanu wynosi 0,5 kg/l,
3. sprężonego gazu ziemnego wynosi 0,74 kg/m3,
4. oleju napędowego wynosi 0,84 kg/l,
5. biodiesla wynosi 0,84 kg/l.

Przykład nr 1: Przedsiębiorca w swojej działalności gospodarczej wykorzystuje samochód, który został zarejestrowany po raz pierwszy po dniu 31.12.2005 r. lub z dokumentem potwierdzającym spełnienie wymagań EURO 4 (w tym przypadku opłata korzystanie ze środowiska z tytułu używania samochodu osobowego napędzanego benzyną silnikową wynosi – zgodnie z Obwieszczeniem Ministra Klimatu z dnia 9 września 2020 r. w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2021 – 7,00 zł/Mg) . W związku z obowiązkiem wyliczenia opłaty środowiskowej za rok 2020 sporządził wykaz zawierający informacje i dane o zakresie wykorzystanego przez niego środowiska. W 2020 roku przedstawił, że zużył 1800 l benzyny.

Opłatę środowiskową należy obliczyć według następującego wzoru:

jednostkowa stawka w zł za gazy i pyły wprowadzone do powietrza z jednostki spalonego paliwa (zł/Mg)

×

ilość gazów i pyłów wprowadzonych do powietrza z jednostki spalonego paliwa (Mg)

1800 l x 0,755 kg/l : 1000 = 1,359 Mg

1,359 Mg x 7,00 zł/Mg = 9,51 zł

Opłata w takim przypadku wyniesie 9,51 zł, a zatem przedsiębiorca nie ma obowiązku ani złożenia wykazu do urzędu marszałkowskiego (kwota poniżej 100 złotych/rok), ani obowiązku wniesienia opłaty środowiskowej (kwota poniżej 800 zł/rok).

Przykład nr 2: W analogicznym przypadku, przy założeniu, że przedsiębiorca w swojej działalności gospodarczej wykorzystuje samochód, który został zarejestrowany po raz pierwszy po dniu 31.12.2005 r. lub z dokumentem potwierdzającym spełnienie wymagań EURO 4 (w tym przypadku opłata korzystanie ze środowiska z tytułu używania samochodu osobowego napędzanego biodieslem wynosi – zgodnie z Obwieszczeniem Ministra Klimatu z dnia 9 września 2020 r. w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2021 – 4,70 zł/Mg) . W związku z obowiązkiem wyliczenia opłaty środowiskowej za rok 2020 sporządził wykaz zawierający informacje i dane o zakresie wykorzystanego przez niego środowiska. W 2020 roku przedstawił, że zużył 1800 l biodiesla.

1800 l x 0,84 kg/l : 1000 = 1,512 Mg

1,512 Mg x 4,70 zł/Mg = 7,10 zł

Opłata w takim przypadku wyniesie 7,10 zł, a zatem i w tym przypadku przedsiębiorca nie ma obowiązku ani złożenia wykazu do urzędu marszałkowskiego (kwota poniżej 100 złotych/rok), ani obowiązku wniesienia opłaty środowiskowej (kwota poniżej 800 zł/rok).