Kontrakt menadżerski jest umową cywilnoprawna niezdefiniowana przez Kodeks cywilny. Stanowi tzw. umowę nienazwana. Zawiera on elementy różnych umów w zależności od woli oraz ustaleń pomiędzy stronami. Najczęściej porównywany jest do umowy zlecenia. Jako, że jest to umowa o świadczenie usług, to na mocy art. 750 k.c. stosuje się do niego przepisy o umowie zlecenia.
W obrocie prawnym kontrakty menedżerskie nazywane są w również:
– umową o zarządzanie,
– umową o świadczenie usług menedżerskich,
– umową zarządu,
Stronami kontraktu są przyjmujący zlecenie (np. zarządca, menedżer) oraz zleceniodawca. Menedżer zobowiązuje się za wynagrodzeniem do stałego wykonywania czynności zarządu przedsiębiorstwem zleceniodawcy (w jego imieniu i na jego rzecz). Istotą tej umowy jest zarządzanie przedsiębiorstwem przez podmiot posiadający odpowiednią wiedzę, umiejętności wykształcenie oraz doświadczenie. Przez to stosowany jest głównie do stanowisk kierowniczych. Kontrakt menedżerski zapewnia samodzielność i swobodę w zakresie kierowania przedsiębiorstwem w odróżnieniu od umowy o pracę, przez którą pracownik jest zobowiązany do wykonywania poleceń zatrudniającego.
Jednym ze źródeł przychodów według ustawy o podatku od osób fizycznych (u.p.d.o.f.) jest działalność wykonywana osobiście (art. 13 pkt 9 u.p.d.o.f.). Przychody uzyskiwane z umów o zarządzanie, kontraktów menedżerskich lub innych umów o podobnym charakterze zaliczają się właśnie do tej kategorii przychodów. Jak wskazuje orzecznictwo, każdy przychód otrzymywany z tytułu realizacji czynności w ramach kontraktu menedżerskiego kwalifikowany będzie, jako działalność wykonywana osobiście (niezależnie od faktu, czy umowa została zawarta w ramach działalności gospodarczej czy poza nią). Przychody uzyskane z tytułu kontraktu menedżerskiego opodatkowane są, co do zasady, na zasadach ogólnych według skali podatkowej. Płatnikiem podatku od osób fizycznych jest zawsze zlecający.
Zgodnie z ustawą o podatku od towarów i usług (dalej u.p.t.u.) opodatkowaniu VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Świadczenie usług rozumiane jest jako każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Opodatkowaniu VAT-em podlega świadczenie usług jedynie w przypadku, gdy jest wykonywane przez podatnika tego podatku działającego dla tych czynności w takim właśnie charakterze. W art. 15 ust 3 pkt. 3 u.p.t.u zawarto jednak wyłączenie, zgodnie z którym za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą nie uznaje się czynności z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.
Wyłączone z opodatkowania podatkiem od towarów i usług są czynności uznawane za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą w rozumieniu u.p.t.u pod warunkiem, że podmioty, które uzyskały te przychody związane są ze zleceniodawcą więzami tworzącymi stosunek prawny co do:
Tylko w przypadku spełnienia łącznie ww. przesłanek czynności podejmowane przez osobę fizyczną nie uznaje się za czynności w ramach prowadzonej samodzielnie działalności gospodarczej. Co za tym idzie osoba ta nie działa w tym przypadku w charakterze podatnika VAT i wykonywane przez nią czynności nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu podlegają m.in. osoby wykonujące prace na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, a także osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące. Aby zleceniobiorca miał obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne, przychody uzyskane na podstawie kontraktu menedżerskiego lub umów o podobnych charakterze muszą mieć charakter przychodów z działalności wykonywanej osobiście. W przypadku prowadzenia przez menedżera działalności gospodarczej ubezpieczenie z tytułu prowadzenia działalności wyprzedza i pochłania wykonywanie umowy cywilnoprawnej. Przyjmujący zlecenie (w takim przypadku przedsiębiorca zawierający w ramach prowadzonej działalności kontrakt menedżerski) z własnych środków finansuje składki na ubezpieczenia społeczne na zasadach ogólnych ubezpieczenia wynikającego z prowadzenia działalności gospodarczej.
Podsumowując, kontrakt menadżerski ma swoje zalety jak i wady. Z jednej strony daje niemal nieograniczoną swobodę w zakresie określenia zasad współpracy (m.in. nienormowany i elastyczny czas pracy), niezależność i swobodę decyzyjną oraz prawa majątkowe do wszystkich utworów wykonanych w czasie pracy. Z drugiej zaś strony umowa taka może być wypowiedziana w każdym czasie. Menedżerowie opodatkowani pozostają na zasadach ogólnych, co w praktyce oznacza, że często płacą najwyższą stawkę podatku dochodowego.