Ministerstwo Finansów (dalej zwane: „MF”) poinformowało, że w dniu 20 grudnia 2022 r. został zaproponowany szereg zmian w zakresie tzw. „opłaty cukrowej”. Planowane modyfikacje w „opłacie cukrowej” zakładają m.in.: obniżenie obowiązujących sankcji, uproszczenie poboru opłaty, doprecyzowanie zasad opodatkowania napojów w postaci skoncentrowanej oraz wprowadzenie mechanizmu zwrotu opłaty uiszczonej od napojów, które opuściły terytorium kraju.

Zanim zostaną omówione poszczególne zmiany zapowiedziane przez MF, należy wpierw pokrótce przypomnieć, czym tak właściwie jest „opłata cukrowa”. Mianowicie, jest to danina publiczna uregulowana w przepisach art. 12a – 12k ustawy z dnia 11 września 2015 r. o zdrowiu publicznym (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1608) – dalej zwanej: „u.z.p.”. Zgodnie z art. 12a ust. 1 u.z.p., opłacie podlega wprowadzanie na rynek krajowy napojów z dodatkiem:

1. cukrów będących monosacharydami lub disacharydami;
2. środków spożywczych zawierających te substancje;
3. substancji słodzących;
4. kofeiny lub tauryny.

Wysokość opłaty jest uzależniona m.in. od zawartości cukrów w 100 ml napoju. Niemniej, nie może ona przekroczyć 1,2 zł w przeliczeniu na 1 litr napoju (art. 12f ust. 6 u.z.p.).

Do uiszczenia opłaty są natomiast zobowiązane następujące podmioty (art. 12d ust. 1 u.z.p.):

1. osoby fizyczne, osoby prawne oraz ułomne osoby prawne będące podmiotem sprzedającym napoje do punktów sprzedaży detalicznej;
2. osoby fizyczne, osoby prawne oraz ułomne osoby prawne będące podmiotem prowadzącym sprzedaż detaliczną napojów w przypadku: producenta, podmiotu nabywającego napoje w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów lub importera napoju;
3. osoby fizyczne, osoby prawne oraz ułomne osoby prawne będące zamawiającym, w przypadku gdy skład napoju objętego opłatą stanowi element umowy zawartej przez producenta a dotyczącej produkcji tego napoju dla zamawiającego.

„Opłata cukrowa” nie jest co prawda podatkiem (zasila ona w głównej mierze budżet Narodowego Funduszu Zdrowia, a nie Skarbu Państwa), niemniej za jej pobór odpowiedzialni są naczelnicy urzędów skarbowych (art. 12e ust. 5 u.z.p.). Ponadto w kwestiach nieuregulowanych stosuje się do niej przepisy Ordynacji podatkowej (art. 12j ust. 1 u.z.p.).

Przechodząc do omówienia zmian zaproponowanych przez MF, należy wskazać, że dotkną one m.in. wysokości sankcji za nieuiszczenie opłaty w terminie. Obecnie za takie uchybienie, naczelnik urzędu skarbowego jest obowiązany ustalić dodatkową opłatę w wysokości 50% kwoty należnej opłaty (art. 12i ust. 1 u.z.p.). Zgodnie z proponowanymi zmianami, kwota ta ma się zmienić do 50% kwoty zaniżenia opłaty. Podstawową sankcją ma być natomiast zastosowanie odsetek za zwłokę na podstawie Ordynacji podatkowej (art. 53).

Projektowane zmiany przewidują również, że „opłaty cukrowej” nie zapłacą podmioty znajdujące się na samym końcu łańcucha dostaw (np. detaliści), lecz te znajdujące się na jego początku. MF wskazuje tutaj na: producentów, importerów oraz podmioty dokonujące wewnątrzwspólnotowego nabycia napojów.

Doprecyzowanie zasad opodatkowania napojów w postaci skoncentrowanej będzie polegało natomiast na wprowadzeniu dla nich stałej opłaty w wysokości 3 zł za 1 litr lub kg koncentratu. Co więcej, projekt przewiduje brak opłaty od koncentratów wykorzystywanych do produkcji napojów. W tym wypadku opłacie będzie podlegał wyłącznie napój gotowy do spożycia, co eliminuje ryzyko podwójnego opodatkowania.

Ostatecznie, wśród szeregu zmian znajduje się wprowadzenie mechanizmu zwrotu „opłaty cukrowej” uiszczonej od napojów, które następnie zostały wyprowadzone z kraju. Taką możliwość otrzymają podmiot, który uiścił opłatę oraz pierwszy nabywca.

Generalnie zapowiadane zmiany w „opłacie cukrowej” należy ocenić pozytywnie. Najlepszą informacją dla podatników jest jednak to, że omawiana danina publiczna nie obejmie nowych produktów. Jeszcze nie tak dawno istniała bowiem obawa, że katalog produktów podlegających opłacie zostanie rozszerzony.