Coraz więcej przedsiębiorców styka się w swojej działalności z przedsiębiorcami oszustami którzy są zainteresowani tylko wyłudzaniem podatku VAT od Skarbu Państwa i którzy dokonują sprzedaży nie opodatkowując swoich transakcji i niedopełniając innych obowiązków prawnych. Przy dużej ilości kontrahentów ?wyłowienie? takiego podejrzanego kontrahenta jest bardzo utrudnione, zwłaszcza że w pierwszym zetknięciu z nimi wszystko wydaje się być prawidłowe (posiadają numer NIP, są zarejestrowani, posiadają strony internetowe pieczątki firmowe itp). Często również towar dostarczany przez takich kontrahentów nie budzi żadnych zastrzeżeń. Przedsiębiorcy dopiero w trakcie kontroli podatkowej dowiadują się, iż taki kontrahent w rzeczywistości nie prowadził działalności gospodarczej, wykorzystując fikcyjne osoby i towar niewiadomego pochodzenia celem wyłudzenia podatku VAT.

Organy podatkowe w takich sytuacjach nagminnie przerzucają część odpowiedzialności podatkowej na kontrahentów takich oszustów podatkowych odmawiając im prawa zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na zakup od nich towaru. Organy twierdzą przy tym, często nie negując samego faktu dostawy towaru, iż kosztem podatkowym nie może być wydatek na towar o nieznanym pochodzeniu zakupiony od oszustwa podatkowego. Organy podatkowe nie badają przy tym świadomości przedsiębiorców zakładając z góry, że nie ma znaczenia czy byli oni świadomi współpracy z oszustami. W jednym z ostatnich orzeczeń sądów administracyjnych, zakwestionowano prawidłowość takiej praktyki organów.

W sprawie o sygn. akt I SA/Bd 1054/12 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy badał sprawę, w której organy podatkowe zakwestionowały prawo do zaliczenia w koszty podatkowe wydatków poniesionych na zakup złomu od kontrahenta, który okazał się oszustem podatkowym. W uzasadnieniu wyroku z dnia 19 kwietnia 2013 r. Sąd wskazał ostatecznie, iż chcąc pozbawić podatnika prawa do rozliczenia poniesionego wydatku jako kosztu uzyskania przychodu z powodu tego, że nie można ustalić źródła pochodzenia towaru, organ ma obowiązek wykazać, że podatnik świadomie bierze udział w takich transakcjach. Sąd wskazał, że postępowanie dowodowe w sprawach podatkowych nie jest celem w samym sobie, lecz stanowi poszukiwanie odpowiedzi, czy w określonym stanie faktycznym sytuacja podatnika podpada, czy też nie podpada pod hipotezę (a w konsekwencji i dyspozycję) określonej normy materialnego prawa podatkowego (art. 122, 187 § 1 i 191 o.p.). Należy podkreślić, że w sprawie ciężar udowodnienia faktów przeciwnych twierdzeniom skarżącego, leżał po stronie organu. WSA wyjaśnił, że przepis art. 15 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie uzależnia kwalifikacji kosztu uzyskania przychodu od innych cech niż tam wymienione. Oczywistym jest w systemie prawa polskiego, że nie można uznać za działanie w celu osiągnięcia przychodu w obrocie uznanym przez prawo podatkowe, działania którego myślą przewodnią jest wprowadzenie do obrotu nielegalnego towaru. Nie można jednak z drugiej strony nakładać podatku na podatnika, karząc go niejako za działania oszustów na rynku.

Podatnicy nie są zatem na straconej pozycji w sporze z organem podatkowym i powinni wykazywać, iż nie mieli świadomości, że ich kontrahent jest oszustem podatkowym lub też nie mieli podstaw do takiego przypuszczenia.