Trybunał Sprawiedliwości UE w Luksemburgu orzekł w sprawie belgijskich przepisów dotyczących profesjonalnych pełnomocników.
Sprawa dotyczyła pytania prejudycjalnego zadanego przez belgijski Trybunał Konstytucyjny w związku z poprawnością tamtejszych przepisów odnośnie raportowania schematów podatkowych, w skrócie MDR.
W dniu 8 grudnia 2022 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej jako: „Trybunał”) wyrokiem o sygn. akt C-694/20 (w sprawie Orde van Vlaamse Balies i in.) orzekł o niezgodności z Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej przepisów, które nakazują profesjonalnym pełnomocnikom, aby musieli zgłaszać innym pośrednikom oraz podatnikom informacje o schematach podatkowych, pomimo powoływania się przez nich na obowiązującą ich tajemnicę zawodową.
Trybunał uznał, że dyrektywa DAC6 (czyli nowelizacja z dnia 13 marca 2018 r. do Dyrektywy Rady 2011/16/UE z dnia 15 lutego 2011 roku w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania) nie może zobowiązywać adwokatów bądź jakichkolwiek innych pełnomocników (np. doradców podatkowych) do wykonywania czynności będących obowiązkiem osób postronnych w związku z przestrzeganiem przepisów o MDR. Trybunał stwierdził również, że: Ujawnienie organom podatkowym przez powiadomionych pośredników będących osobami trzecimi tożsamości adwokata pośrednika oraz tego, że konsultowano się z nim, również nie wydaje się konieczne do realizacji celów owej dyrektywy (fragment uzasadnienia wyroku).
Tym samym Trybunał zdecydował, że: „nałożony na adwokata obowiązek poinformowania pozostałych zaangażowanych pośredników nie jest konieczny i narusza prawo do poszanowania komunikacji między adwokatem a jego klientem” (Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej – Komunikat Prasowy nr 198/22).
W Polsce również istnieją przepisy o MDR. Warto zatem na końcu wspomnieć, czym w ogóle jest raportowanie schematów podatkowych – na tle polskiego porządku prawnego. MDR to nic innego jak przepisy związane z obowiązkiem dostarczenia Szefowi KAS wiadomości o schematach podatkowych. W sytuacjach specyficznych (mogących nosić znamiona unikania opodatkowania) zobowiązują one podatników do zrealizowania określonych obowiązków raportowych, a w niektórych przypadkach zobowiązują do wprowadzenia oraz wykorzystywania tzw. procedury wewnętrznej. Informacje udzielane przez podatników mają być wykorzystywane przez organy podatkowe do ewentualnego ulepszania procedur i „uszczelniania” systemu podatkowego. Dostarczone wiadomości mają także gwarantować prędką reakcję za pomocą możliwych zmian i nowelizacji przepisów podatkowych. Regulację obejmujące obowiązki dot. MDR zostały wprowadzone do rozdziału 11a Ordynacji podatkowej (art. 86a–86o) w dniu 1 stycznia 2019 r.
Przepisy te od początku ich wprowadzenia były krytykowane przez polską doktrynę prawa podatkowego. Przykładem tego jest wniosek ze stycznia 2020 r. skierowany do Trybunału Konstytucyjnego przez Krajową Izbę Doradców Podatkowych w związku z wątpliwościami nie tylko na tle ww. przepisów Ordynacji podatkowej, ale również w związku wątpliwą zgodnością regulacji o MDR z treścią Konstytucji RP. Jak na razie polski ustawodawca nie znajduje sprzeczności i niezgodności w przepisach Ordynacji podatkowej i przepisach Konstytucji RP, jednakże sytuacja ta może ulec zmianie w związku z wyżej omawianym wyrokiem. Warto bowiem zwrócić uwagę, że Trybunał jest wyłącznie właściwy do orzekania o ważności aktów wydanych przez instytucje lub organy UE – np. Radę Unii Europejskiej (art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej).
Warto zatem śledzić dalsze inicjatywy na szczeblu Unii Europejskiej, jak i polskiego ustawodawcy w omawianej kwestii.